دیگ بخار یک وسیله مهم در صنایع مختلف است که بیشتر برای تولید بخار به منظور انجام فرایندهای گرمایی، تولید برق، گرمایش و یا سایر فعالیت‌های صنعتی استفاده می‌شود. انتخاب دیگ بخار مناسب برای هر صنعتی نیازمند اطلاعات دقیق و کامل است تا بتوان نیازهای خاص هر صنعت را برآورده کرد و از بهترین عملکرد و کارایی استفاده کرد.
انواع دیگ بخار
جنس این نوع دیگ ها از چدن خاکستری می باشد. این دیگ ها به شکل پره های مجزا در کارخانه ساخته می شوند؛ به عبارتی یک دیگ چدنی از پره های از پیش ساخته شده به روش ریخته گری تشکیل شده است. استفاده از این نوع دیگ ها برای فشار های پایین (معمولا زیر ۵ اتمسفر) و در مناطقی با دمای نه چندان سرد توصیه می شوند. اجزا اصلی دیگ های چدنی:
- یک پره جلویی
- یک پره عقبی
- بوش یا اورینگ برای آب بندی
- تعدادی پره میانی (بسته به ظرفیت)
- دیگ بخار فولادی
دیگ فولادی آب گرم بر خلاف دیگ های چدنی به شکل یکپارچه و از ورق و لوله فولادی آلیاژی آتش خوار در کارخانه تولید می شود. این دیگ ها دو نوع هستند:
- آب در لوله (water tube)
- آتش در لوله (fire tube)
اغلب هنگامی که تامین فشار های بسیار بالا لازم می باشد (مثل نیروگاه ها و…) دیگ های واترتیوب مورد استفاده قرار می گیرند. استفاده از دیگ های فولادی فایر تیوب در تاسیسات رایج تر است.
دیگ در موتورخانه و عملکرد آن
بر اساس عملکرد دیگ ها که نقش بسیاری در عملکرد موتورخانه و تامین آب گرم مورد نیاز دارند می توان به دیگ ها یا همان بویلر ها قلب سیستم حرارت مرکزی نیز گفت. آبی که وارد دیگ آبگرم می شود توسط گرمای حاصل از شعله مشعل به آب گرم تبدیل شده و با درجه حرارت بیشتر از طریق لوله های آب گرم به سایر واحدهای ساختمان و تجهیزات گرمایشی شامل رادیاتورها و یا شوفاژ ها منتقل می شوند. پس از رسیدن آب گرم به رادیاتور ها و انتقال حرارت به محیط، آب گرمای خود را از دست می دهد و مجددا از طریق لوله های برگشت به محفظه دیگ در مورتورخانه برگردانده می شود تا چرخه مدار گرمایشی ادامه داشته باشد. این فرایند به شکل مداوم میان دیگ و مبدل های حرارتی صورت می گیرد و به همین ترتیب برای تامین آب گرم مورد نیاز و گرمایشی ساختمان تکرار می شود. با توجه به اهمیت و نقش دیگ در مورتورخانه، این تجهیزات در مدل های مختلفی با کارایی های متنوع تولید و عرضه می شوند.
نکات مفید هنگام استفاده از دیگ بخار
- چنانچه از دیگ های بخار بازرسی و نگهداری درستی انجام نشود می توانند خطرساز بوده و موجب خسارات جانی و مالی قابل توجهی شوند.
- با وجود این که وسایل ایمنی دیگ مانع تبدیل شرایط عملیاتی خطرناک دیگ به فاجعه می شود اما تنها از طریق نگهداری درست می شود از اتفاق افتادن شرایط عملیاتی خطرناک در دیگ های بخار جلوگیری کرد.
- تنها راه برای اطمینان حاصل کردن از عملکرد درست وسایل ایمنی یا کنترل دیگ های بخار نگهداری، تست، و انجام بازرسی آن ها به طور منظم و مرتب است.
- از وظایف مهندسین تأسیسات، مدیران نگهداری ساختمان و یا مدیران ساختمان سرویس و نگهداری روزمره دیگ های بخار می باشد.
- اهمیت رو به افزایش دیگ های بخار در کارخانه ها و الزام تعمیر و نگهداری و راهبری دقیق دیگ ها، به منظور دست یابی به تولید صنعتی است. البته حضور افراد متخصص و آشنا به ساختمان دیگ های موتورخانه، برای بهره برداری منظم و مستمر از دیگ های بخار امری ضروری است.
قابلیت‌ها و ویژگی‌های مورد نیاز:
قابلیت‌ها و ویژگی‌های مورد نیاز بستگی به نوع فعالیت و نیازهای صنعت مورد استفاده دارد. برخی از قابلیت‌ها و ویژگی‌های مورد نیاز شامل ظرفیت تولید بخار، کارایی انرژی، قابلیت استفاده از سوخت های مختلف، سطح نویز و آلودگی، ابعاد فضای لازم برای نصب و قابلیت حمل و نقل و نصب آسان می‌باشد.
نکات مهم در انتخاب دیگ بخار:
- شناسایی نیازهای دقیق صنعت مورد استفاده
- بررسی و مقایسه قابلیت‌ها و ویژگی‌های مختلف دیگ بخار
- مشاوره با کارشناسان مجرب در زمینه دیگ بخار
مزایا و معایب هر نوع دیگ بخار:
هر نوع دیگ بخار دارای مزایا و معایب خود است که باید با دقت مورد بررسی قرار گیرد. به عنوان مثال، دیگ بخار آب‌باز از لحاظ سرعت تولید بخار عملکرد بهتری دارد اما در مصرف انرژی بالاتری نسبت به دیگ بخار آب‌داغ دارد.
قیمت‌ها و نحوه مقایسه آنها:
قیمت دیگ بخار نقش مهمی در انتخاب آن بازی می‌کند. قبل از خرید باید قابلیت‌ها، عملکرد، کارایی و همچنین قیمت را با چندین گزینه مقایسه کرد تا بهترین گزینه را انتخاب کرد.
نکات در نظر گرفت در هنگام خرید دیگ بخار:
- رعایت استانداردها و مقررات فنی
- ضمانت‌نامه و خدمات پس از فروش
- هزینه نصب، راه‌اندازی و نگهداری
با توجه به این اطلاعات، مشتریان قادر خواهند بود تصمیم بهتری در خرید دیگ بخار خود بگیرند.
دیگ بخار